Wpływ odżywiania na powstawanie trądziku

Trądzik kojarzy się głównie z nastolatkami, jednak coraz częściej dotyczy również osób dorosłych. Tworzy się w wyniku nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych, manifestując się poprzez zaskórniki, pryszcze oraz w gorszym przypadku torbiele. Owe zmiany są nieestetyczne i mogą przysporzyć wiele problemów osobom które borykają się z nimi. Nie jest to choroba zagrażająca życiu, jednak może przyczynić się znacznie do pogorszenia jego jakości, powodując obniżoną samoocenę, a także depresje. Najczęstszą przyczyną trądziku są: nieprawidłowa dieta, stres, problemy hormonalne, niektóre leki (przeciwpadaczkowe, glikokortykosteroidy, antydepresanty) oraz bakteria Propionibacterium acnes. Jak widać przyczyn trądziku może być wiele, warto udać się do dobrego specjalisty, który określi źródło problemu.

Stwierdzono, że z trądzikiem zmaga się ponad 80% nastolatków, a także osoby dorosłe po 30, a nawet 40 roku życia. W wielu badaniach wykazano oddziaływanie pomiędzy dietą, a trądzikiem np. poprzez obserwacje ludności plemiennej Oceanii oraz rdzennych mieszkańców Kanady, wśród których nie zaobserwowano żadnych zaskórników ani pryszczy. Żywią się głównie warzywami, owocami o niskim indeksie glikemicznym oraz mięsem, głównie rybami. Nie spożywają produktów takich jak cukier, nabiał, mąka oraz żywność wysoko przetworzona, która dominuje w zachodnim sposobie żywienia. Na podstawie tych obserwacji nie trudno dostrzec związek pomiędzy dietą, a powstawaniem zmian trądzikowych. Za głównych sprawców uważa się produkty z wysokim indeksem glikemicznym oraz nabiał. 

Produkty z wysokim indeksem glikemicznym

Słodycze, wyroby cukiernicze oraz białe pieczywo prowadzi do gwałtownego podwyższenia insuliny we krwi. Stwierdzono, że żywność z wysokiem indeksem przyczynia się do zaostrzenie zmian trądzikowych, gdyż wpływa również na podwyższenie IGF-1 insulinopodobnego czynnika wzrostu.  Czynnik ten wzmaga produkcje sebum oraz cytokin prozapalnych. Prowadzi to do przetłuszczenia skóry, zatkania porów, a później do powstania pryszczy. W wyniku podwyższonej insuliny dochodzi do zaburzeń hormonalnych, najczęściej stwierdza się wzrost poziomu androgenów płciowych. Zmiany te powodują obniżenie białka wiążącego insulinopodobny czynnik wzrostu IGFBP-1, który kontroluje proliferacje naskórka. Niedobór owego czynnika prowadzi do nadmiernej keratynizacji w okolicy mieszków włosowych, a to doprowadza do zatkania porów i późniejszego tworzenia zaskórników.

Nabiał

Jedna z podstawowych grup produktów spożywczych, powszechnie dostępnych i spożywanych w krajach zachodnich. Niestety zaobserwowano związek pomiędzy spożywaniem nabiału, a powstawaniem trądziku. Przyczyniają się do tego proteiny mleka, które podwyższają omawiany wcześniej czynnik IGF-1. Dodatkowo mleko zawiera sporą ilość różnych hormonów, które nie są obojętne dla organizmu. Szczególnie dużą ilość androgenów wykazano w mleku odtłuszczonym, hormony te wpływają na zwiększoną produkcję sebum. Dlatego jeśli już sięgać po nabiał to pełnotłusty lub stosować zamienniki np.: jogurt kokosowy, owsiany itp. A mleko najlepiej zastąpić napojem roślinnym (z dodatkiem wapnia, z dobrym składem, bez dodatku cukru).

Omega 3 i omega 6

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe jak sama nazwa wskazuje są nam niezbędne i muszą być dostarczone, gdyż organizm nie jest w stanie ich zsyntetyzować. Jednak nieprawidłowy stosunek owych kwasów prowadzi do stanów zapalnych, szczególnie groźne są kwasy omega 6, które w nadwyżce są bardzo szkodliwe. W diecie zachodniej występuje stosunek 1:15, a prawidłowy powinien wynosić 1:5 (n3 do n6). Owe dysproporcje powstają w wyniku nadmiernej konsumpcji olejów roślinnych, wyrobów cukiernicznych, fast food’ów i słonych przekąsek. Stwierdza się za to niedobór kwasów omega 3, które znajdziemy w żywności pochodzenia morskiego, w dobrze przyswajalnej formie EPA i DHA, a także w lnie, orzechach włoskich i nasionach chia w postaci ALA.

Mikrobiota jelit

Wykazano zależność pomiędzy występowaniem zmian trądzikowych, a zaburzoną florą bakteryjną jelit. Rola bakterii jelitowych ma bardzo szeroki zakres. Pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie. Zachodni sposób odżywiania doprowadza do dysbiozy, w wyniku nadkonsumpcji produktów wysokoprzetowrzonych: bogatych w tłuszcze trans, cukier, konserwanty, ale ubogich w błonnik, który stanowi pożywkę dla mikobiomu. Bakterie jelitowe stymulują odporność, neutralizują toksyny, biorą udział w metabolizowaniu niektórych substancji odżywczych,  poprawiają trawienie, ich rola jest niezaprzeczalna w zachowaniu zdrowia całego organizmu.

Kawa, alkohol

Niektóre produkty mogą nasilać zmiany trądzikowe np. alkohol. Często po imprezie zakrapianej sporą ilością alkoholu rano pojawiają się krostki. Dzieje się tak, gdyż alkohol odbierany jest przez organizm jako toksyna. Odwadnia, uwalnia również histaminę oraz prowadzi do nadmiernej reaktywności naczyń krwionośnych w skórze. To samo niektórzy zaobserwowali po spożyciu kawy. Jednak jest to kwestia indywidualna, nie u wszystkich mogą wystąpić zmiany trądzikowe po spożyciu owych produktów.   

Dieta przeciwtrądzikowa?

Nie ma jednej uniwersalnej diety przeciwdziałającej trądzikowi, u niektórych osób nawet sposób żywienia może nie wpłynąć na stan skóry. Jednak nie ma wątpliwości, że to co dostarczamy do organizmu może przyczyniać się do jego tworzenia. Warto zadbać o prawidłowe odżywianie już teraz i być cierpliwym, walka z trądzikiem wymaga nie raz wielu miesięcy kuracji. Odpowiedni dobór produktów o działaniu przeciwzapalnym jak owoce jagodowe, warzywa, ryby dobrej jakości. Rezygnacja z używek oraz odpowiedni dobór suplementacji, a także umiejętność radzenia sobie ze stresem może przeciwdziałać powstawaniu trądziku.

Literatura:

Burris J, Rietkerk W, Woolf K. Acne: The role of medical nutrition therapy. J Acad Nutr Diet 2013, vol. 113(3): 416-430

Burris J., Rietkerk W., Shikany J., Woolf K. Differences in Dietary Glycemic Load and Hormones in New York City Adults with No and Moderate/Severe Acne. J Acad Nutr Diet. 2017. 117: s. 1375-1383

Dawidziak J, Balcerkiewicz M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część II. Farm Współczesna 2016, vol. 9: 1-5.

Fiedler F, Stangl GI, Fiedler E, Taube KM. Acne and nutrition: A systematic review. Acta Derm Venereol 2017, vol. 97(1): 7-9.

Kanieska A, Hozyasz KK. Paleodieta – czy dieta przodków może zapobiegać chorobom cywilizacyjnym? Pediatr Pol 2014, vol. 89(4): 261-268.

Lee Y, Byun E, Kim H. Potential Role of the Microbiome in Acne: A Comprehensive Review. J Clin Med 2019, vol. 8(7).