Żywienie w chorobach autoimmunologicznych

Odpowiednie żywienie ma ogromny wpływ na stan naszego zdrowia. Niestety wciąż obserwuje się niską świadomość wśród ludzi w tej dziedzinie. Diagnozuje się wiele różnych chorób, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu bardzo rzadko występowały. Tymi schorzeniami są alergie i wszelkie autoimmunologiczne choroby. Zanieczyszczenie środowiska, częsta antybiotykoterapia, powszechne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych,  stres, nadmierna higiena, żywność bogata w cukry proste, sztucznie utwardzone tłuszcze, konserwanty, emulgatory i barwniki negatywnie oddziaływają na organizm i są jedną z głównych przyczyn rozwoju autoagresji. Na większość wymienionych czynników możemy mieć wpływ, w szczególności na sposób żywienia.

Niewłaściwe odżywianie może powodować wiele dysfunkcji w organizmie. Typowa dieta zachodnia, czyli fast food’y, spora ilość przetworzonych produktów sporządzonych z białej mąki z dodatkiem cukru i utwardzonych tłuszczów tzw. izomerów trans mających udowodnione działanie rakotwórcze, prowadzi do stresu oksydacyjnego w organizmie czyli zachwiania równowagi miedzy ilością wolnych rodników, a substancji antyutleniających. Rodniki tlenowe przyczyniają się do tworzenia stanów zapalnych w ustroju a w przypadku chorób autoimmunologicznych stwierdza się przewlekle występujące zapalenia. Jeśli chodzi o żywienie w chorobach autoimmunologicznych to przede wszystkim poleca się dietę opartą o duże ilości produktów o działaniu przeciwutleniającym.

Dieta w przypadku osób chorych na schorzenia o podłożu autoimmunizacyjnym powinna skoncentrować się na redukcji stanów zapalnych oraz na wyciszeniu układu odpornościowego. W żywieniu należy wykluczyć produkty potencjalnie szkodliwe, mogące nasilać objawy chorobowe. Często stwierdza się alergie lub/i nietolerancje pokarmowe. W przypadku alergii warto wykonać testy diagnostyczne, lub zastosować dietę eliminacyjną, taką w której należy wykluczyć na minimum 2 tygodnie dany produkt spożywczy np. pszenicę lub grupę produktów. Następnie obserwować czy występują jakiekolwiek zmiany, jeżeli po tym czasie nic się nie zmieniło, to problemu należy szukać gdzieś indziej. I tak później trzeba wykluczyć inną grupę żywności i przeanalizować czy nastąpiła poprawa. W przypadku nietolerancji pokarmowych jedynie dieta eliminacyjna może wskazać nam żywność, która nam szkodzi. Niestety nie ma dobrych i wiarygodnych testów laboratoryjnych by to sprawdzić, gdyż w nadwrażliwości pokarmowej nie bierze udział układ odpornościowy.

W przypadku chorób autoimmunologicznych z diety najczęściej wyklucza się:

• Gluten
• Jajka
• Nabiał
• Warzywa psiankowate oraz strączki

Osoby chorujące na schorzenia autoimmunizacyjne często muszą wykluczyć zboża oraz nasiona roślin strączkowych, w niektórych przypadkach nawet warzywa psiankowate, gdyż zawierają lektyny czyli białka mogące uszkadzać błonę śluzową jelit oraz powodować aglutynacje erytrocytów. Jeśli chodzi o gluten to niektóre źródła podają, aby całkowicie wyeliminować go ze swojej diety, a w innych głoszą, że to kwestia indywidualna i nie każda osoba zareaguje negatywnie na owe białko. Osobiście jestem bardziej przekonana do tej drugiej teorii. Osoby chorujące na celiakie lub nadwrażliwość na gluten muszą zrezygnować ze zbóż takich jak pszenica, jęczmień, żyto, orkisz oraz owies, gdyż często jest zanieczyszczony białkami glutenowymi. W niektórych badanych stwierdzono pozytywny wpływ diety paleo na osoby chorujące na Hashimoto. Wśród nich zaobserwowano przejecie schorzenia w stan remisji, czyli cofnięcia wszystkich objawów związanych z chorobą. Nabiał zawiera substancje, które u sporej grupy ludzi powodują negatywne objawy. Często stwierdza się nietolerancje laktozy, alergie na białka mleka. Warto sprawdzić czy produkty mleczne nam szkodzą, poprzez dietę eliminacyjną lub wykonanie badań laboratoryjnych. Nadwrażliwość na jajka stwierdza się w brew pozorom u znacznej grupy osób. W tym przypadku poleca się wykonanie testów diagnostycznych w celu wykrycia alergii. Jeśli stwierdzona została alergia lub nietolerancja danego składnika, należy go całkowicie wyeliminować z diety.

Kwasy omega 3 i 6

Bardzo ważnym składnikiem diety są kwasy tłuszczowe omega 3 i omega 6. Najważniejszy jest jednak ich stosunek względem siebie. Najczęściej występuje przewaga omega 6 nad omega 3. Konsekwencją zaburzenia równowagi pomiędzy nimi jest zwiększenie ilości cytokin prozapalnych w organizmie. Dlatego należy zadbać o odpowiednią podaż  produktów bogatych w kwasy omega 3 takich jak olej lniany, rzepakowy zimno tłoczony, żywność pochodzenia morskiego zawierająca EPA i DHA, czyli tłuste ryby jak łosoś najlepiej dziki, sardynki, śledzie oraz makrela. Zaleca się aby tygodniowo zjadać około 300 g ryb, ważne jest aby pochodziły z dobrego źródła.

Witamina D

Witamina D bardzo ważny, niedoborowy obecnie składnik. Jej mała ilość w organizmie prowadzi  do wielu poważnych schorzeń. Niedobór zaburza prace układu odpornościowego i może powodować rozwój chorób autoimmunologicznych.  Główne jej źródła żywnościowe to ryby, żółtko jaj oraz grzyby. Jednak z pożywienia ciężko ją dostarczyć w odpowiedniej ilości dlatego powinno wdrożyć się suplementacje w okresie jesienno-zimowym, a nawet przez cały rok. Więcej o witaminie D napisałam w osobnym artykule.

Antyoksydanty w diecie

Zaleca się spożywanie dużych ilości warzyw i owoców, zawierają witaminy oraz minerały. Dodatkowo dzięki nim dostarczamy substancji o antyutleniających właściwościach. Naturalnie występujące antyoksydanty takie jak beta karoten, likopen, zeaksantyna zawarte w pomarańczowych, żółtych i zielonych produktach roślinnych. Antocyjany zawarte w owocach o ciemnym zabarwieniu wykazują silne działanie przeciwutleniające, rekomenduje się aby codziennie zjadać garść jagód, borówek, czarnych porzeczek oraz w mniejszej ilości ( z uwagi na sporą ilość cukru) ciemnych winogron. Stwierdzono, że u większości osób żywienie bazujące na warzywach i owocach znacznie poprawia ich stan, gdyż powoduje redukcje zmian zapalnych w ustroju. Zioła i przyprawy  jak np. czosnek , imbir, kurkuma, kakao zawierają sporą ilość flawonoidów, substancji “zmiatających” wolne rodniki, dlatego poleca się je dodawać do potraw.

Nie ma uniwersalnej diety dla wszystkich osób chorych na choroby autoimmunizacyjne

Należy podkreślić, że to są rekomendacje ogólne, które nie muszą dotyczyć wszystkich. W niektórych przypadkach żywność polecana przez większość lekarzy i dietetyków nie mogą być zastosowane u pacjentów. Spotyka się osoby u których układ odpornościowy nie toleruje większości produktów spożywczych. Niestety w takim przypadku stosuje się bardzo rygorystyczne diety, wykluczające sporą ilość produktów nawet tak zdrowe warzywa i owoce. Każdy jest inny i żywienie trzeba dopasować indywidualnie do pacjenta. W chorobie Hashimoto atakowana jest tarczyca, w bielactwie następuje utrata barwnika w skórze, choroba Addisona dochodzi do uszkodzenia kory nadnerczy, więc nie można wszystkich chorób traktować tak samo. Dlatego osoby chorujące na tego typu schorzenia powinny mieć indywidualnie dobraną dietę, gdyż żywienie odgrywa kluczową rolę w poprawie stanu chorego.